مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی

مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی، سهم دولت از سود اشخاص حقیقی می­باشد. دولت توقع دارد در ازای خدمات عمومی و فراهم نمودن بستر کسب و کار برای مردم و سایر تسهیلات، در سود آنها سهیم باشد ، پس اشخاص حقیقی زمانی که به سود دست می­یابند باید بر اساس قوانین مالیات بخشی درآمد خود را در موعد مقرر تحت عنوان مالیات به دولت پرداخت نمایند و قبل از آن اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم اداره مالیاتی نمایند.

در اظهارنامه می­بایست تمام هزینه ها و فروش­های دوره مالی اظهار شود تا سود و زیان تعیین گردد و متناسب به میزان سود به دست آمده ، مالیات شخص حقیقی محاسبه می­شود. عدم توجه و بی اهمیتی به تکالیف مالیاتی باعث جریمه شدن و تحمیل خسارات مالی سنگین برای صاحبان مشاغل یا اشخاص حقیقی می­شود. در ادامه مطلب بیشتر با مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و گروه بندی اشخاص حقیقی آشنا می شویم و تکالیف مالیاتی اشخاص حقیقی که منوط به گروه ­بندی آنها می باشد را بیشتر بررسی می­کنیم.

چه اشخاص حقیقی مکلف به ثبت صورت حساب الکترونیک میباشند؟

با توجه به قانون تسهیل تکلیف مودیان جهت اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، کلیه اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل) به شرح ذیل از اول دی ماه سال ۱۴۰۲ ملزم به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع ۱ و یا ۲ از طریق سامانه مودیان برای فروش کالا و خدمات مطابق دستورالعمل صدور صورتحساب الکترونیکی، حسب مورد می‌باشند:

1 – کلیه اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل) که میزان فروش خالص کالا و خدمات سال ۱۴۰۲ آنها تا پایان شهریور ماه سال ۱۴۰۲، بیشتر از ۱۸۰ میلیارد ریال بوده است. از اول دی ماه سال 1402

۲ – اشخاص حقیقی موضوع جزء ۲ بند ط تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۲، با هر میزان فروش کالا و خدمات سالانه کماکان ملزم به صدور صورتحساب الکترونیکی هستند.( كليه صاحبان حِرف و مشاغل پزشكي، پيراپزشكي، داروسازي و داروخانه ها و دامپزشكي و فروشندگان تجهيزات پزشكي كه پروانه كار آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و يا سازمان نظام پزشكي ايران صادر مي شود و كليه اشخاص شاغل در كسب و كارهاي حقوقي اعم از وكالت و مشاوره حقوقي و خانواده، مكلفند از پايانه فروشگاهي استفاده كنند. با مستنكفان از اجراي اين حكم مطابق قانون پايانه هاي فروشگاهي و سامانه مؤديان مصوب 21/ 7/ 1398 برخورد مي شود. سازمان امور مالياتي كشور مكلف به معرفي متخلفان به مراجع ذي صلاح و ارائه گزارش فصلي به مجلس شوراي اسلامي مي باشد.) از اول دی ماه سال 1402

۳ – عرضه‌کنندگان کالا و خدمات مرتبط با طلا، جواهر و پلاتین با هر میزان فروش کالا و خدمات به استناد جزء ۴ بند ب ماده ۲۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۱۴۰۰، از اول دی ماه سال 1402.

۴ – فروشندگان مواد معدنی به واحد‌های فراوری مواد معدنی موضوع بند م تبصره ۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ با هر میزان فروش ملزم به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع ۱ مطابق دستورالعمل صدور صورتحساب الکترونیکی می‌باشند. از اول دی ماه سال 1402.

رسید دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی اشخاص بندهای ۱ و ۲ فوق که صرفا برای عرضه کالا و خدمات با نرخ مالیات بر ارزش افزوده یکسان صادر می‌شود، در حکم صورتحساب الکترونیکی می‌باشد.

در صورتی که فروش هر مودی طی سال از نصاب مقرر در ماده ۱۴ مکرر قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان و تبصره ۱ آن، عبور نماید از ابتدای دومین دوره بعد از اتمام دوره عبور فروش سالانه از نصاب مقرر، ملزم به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع ۱ و یا ۲ حسب مورد می‌باشند. به طور مثال چنانچه فروش مودی تا پایان پاییز سال ۱۴۰۲ به ۱۸۰ میلیارد ریال برسد از ابتدای فروردین ماه سال ۱۴۰۳ مکلف به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع ۱ و یا ۲ می‌باشند و چنانچه به همین ترتیب فروش مودی تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۲ از نصاب فوق عبور نماید از ابتدای تیر ماه سال ۱۴۰۳ مکلف به صدور صورتحساب الکترونیکی نوع ۱ و یا ۲ حسب مورد خواهد بود.

بدیهی است با توجه به نصاب‌های مندرج در تبصره ۱ ماده ۱۴ مکرر فوق، محاسبات هر سال بر اساس نصاب‌ مربوط به آن سال انجام خواهد شد.

نمایندگان در نشست علنی نوبت عصر امروز (سه شنبه، ۳ بهمن ماه) مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور، با ردیف (۲) و (۴) بند (ث) تبصره (۱۵) و بند الحاقی (۳) تبصره (۴)ماده واحده این لایحه موافقت کردند.

در ردیف (۲) بند (ث) تبصره (۱۵) ماده واحده این لایحه آمده است: نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به‌شرح زیر می‌باشد:

۱-۲- ‌نسبت به مازاد یک میلیارد و چهارصد و چهل میلیون (۱.۴۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک میلیارد و نهصد و هشتاد میلیون (۱.۹۸۰.۰۰۰.۰۰۰)  ریال، ده‌ درصد (۱۰%)

۲-۲- نسبت به مازاد یک میلیارد و نهصد و هشتاد میلیون (۱.۹۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (۳.۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال، پانزده‌ درصد (۱۵%)

۳-۲- ‌نسبت به مازاد سه میلیارد و دویست و چهل میلیون (۳.۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهار میلیارد و هشتصد میلیون (۴.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال، بیست ‌درصد (۲۰%)

۴-۲- نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتصد میلیون (۴.۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال به بالا، سی درصد (۳۰%) کلیه افرادی که در قبال ارائه خدمت در دستگاه ها تحت هر عنوان از جمله ساعتی، روزمزد، قراردادی، حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق‌الزحمه، حق نظارت، حق‌التألیف و پاداش شورای حل اختلاف دریافتی دارند، مشمول حکم این بند هستند. اعضای هیأت ‌علمی دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی و آموزشی و قضات دادگستری از شمول این حکم مستثنی و مشمول ماده (۸۵) «قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم» مصوب سال ۱۳۹۴ هستند.

همچنین بر اساس ردیف (۴) بند (ث) تبصره (۱۵) که به تصویب نمایندگان رسید؛ مفاد این بند در خصوص درآمد مشمول مالیات حاصل از عناوین برشمرده شده فوق که از مصادیق درآمد مواد (۸۲) و (۸۳) «قانون مالیات‌های مستقیم» نباشند، نیز جاری است.

در بند الحاقی (۳) تبصره (۴) ماده واحده آمده است؛ معادل حق‌العمل فرآورده‌های نفتی و سی. ان. جی سهمیه اعتباری بنزین در منابع و مصارف تبصره (۸) این قانون محاسبه نشده و مبالغ مذکور حسب مورد از محل فروش سوخت برداشت می‌شود.

گروه‌بندی اشخاص حقیقی در سال 1401

مالیات اشخاص حقیقی مربوط به مغازه داران ، کاسبان و اصناف حقیقی می باشد و آنها باید هر ساله بخشی از سود خود یا درآمد مشمول مالیات را به دولت پرداخت کنند، گروه بندی اشخاص حقیقی بر حساسیت مالیات و تکالیف مالیاتی مودیان تاثیر دارد. مطابق قانون، صاحبان مشاغل حقیقی مشمول قانون مالیات بر درآمد، به سه قسمت زیر تقسیم می‌شوند: علاوه بر نوع فعالیت ، میزان حجم فعالیت نیز بر اساس معیارها و شاخص های تعیین شده از سوی اداره مالیات در گروه­بندی اشخاص حقیقی نقش دارد.

مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی گروه اول

مشاغل این گروه باید در حین سال مالی، دفتر روزنامه و دفتر کل را با رعایت اصول و استاندارد‌های حسابداری ثبت، نگهداری و تحریر کنند. و در زمان تعیین شده برای ارسال صورتحساب سود و زیان و ترازنامه اقدام کنند. صاحبان مشاغل بند (الف) به شرح زیر است:

• افراد واردکننده و صادرکننده و دارای کارت بازرگانی
• صاحبان معادن، کارخانه‌ها و واحد‌های تولیدی دارای جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه مربوطه
• صاحبان مؤسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری
• ارائه‌دهندگان خدمات مالی، صرافی‌ها، مدیریتی، مهندسی مشاوره‌ای، انفورماتیک رایانه‌ای و طراحی سیستم
• صاحبان مراکز آموزشی، آموزشگاه‌های آزاد، مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی
• صاحبان بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و خانه‌های سالمندان
• صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
• عمده فروش‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بنکداران، نمایندگان توزیع کالا‌های داخلی و وارداتی و صاحبان انبار‌ها
• نمایندگان شرکت‌های تجاری و صنعتی داخلی و خارجی
• صاحبان مؤسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به صورت مسافری یا باربری
• صاحبان مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی

از نظر حجم فعالیت نیز اشخاص حقیقی که درآمد ابرازی آن‌ها در اظهارنامه 2 سال پیش یا آخرین درآمد قطعی شده آن‌ها تا پایان دی ماه سال قبل، بیش از مبلغ 15 میلیارد تومان باشد.

مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی گروه دوم

اشخاص حقیقی واقع در این گروه باید رویدادهای مالی و تجاری خود را در دفاتر مشاغل یعنی دفتر درآمد و دفتر هزینه ثبت و نگهداری نمایند. نمونه این دفاتر، به کمک سازمان امور مالیاتی کشور تهیه شده است و در دسترس قرار می‌گیرد. این گروه می بایست به نگهداری اسناد درآمدی و فروش کالا وخدمات و اسناد خرید و هزینه ای توجه نمایند و در صورت لزوم آن را به اداره مالیاتی مربوطه ارائه دهند. در آخر نیز باید با تهیه صورت درآمد و هزینه سالیانه، اظهارنامه مالیاتی خود را تا پایان موعد مقرر ارسال کنند.

گروه دوم شامل مشاغل زیر می باشد:

• صاحبان کارگاه‌های صنعتی، ساختمانی، تأسیسات فنی، نقشه کشی، محاسبات فنی و نظارت
• چاپخانه‌داران، لیتوگراف‌ها، صحافی‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات چاپ
• محققان، پژوهش گران و کارشناسان تحقیقاتی
• کارگزاران و حق العمل کاران
• صاحبان مراکز فرهنگی، هنری، فرهنگسرا‌ها، انجمن صنفی و مراکز ارتباطات رایانه‌ای
• صاحبان تئاتر و سینما‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
• صاحبان نمایشگاه‌های اتومبیل و کرایه ماشین
• بنگاه‌های معاملات املاک
• فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر
• صاحبان مشاغل خدمات سینمائی مانند فیلم‌برداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر
• پزشکان، دندانپزشکان و دامپزشکان دارای مطب
• صاحبان آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی‌ها، فیزیوتراپی‌ها و مراکز تصویر‌برداری پزشکی
• صاحبان سالن‌های زیبایی و دیگر ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، طبی و غیرطبی
• صاحبان میهمان سرا‌ها، میهمان پذیر‌ها و مسافرخانه‌ها
• صاحبان تالار‌های پذیرایی، رستوران‌ها، تهیه‌کنندگان غذا‌های آماده و ارائه‌دهندگان خدمات تشریفات مراسم
• صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز و اتو سرویس‌ها
• فروشندگان آهن آلات

همچنین از نظر حجم فعالیت نیز اشخاص حقیقی و مشاغلی که درآمد ابرازی آن‌ها در اظهارنامه دو سال قبل یا آخرین درآمد قطعی شده آن‌ها تا آخر دی ماه سال قبل، بیشتر از 5 میلیارد تومان و کمتر یا برابر 15 میلیارد تومان باشد.

مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی گروه سوم

مشاغل گروه سوم، مشاغلی هستند که جزو گروه های اول و دوم نمی­باشند. این گروه نیازی به نگهداری دفاتر درآمد و هزینه و دفاتر قانونی روزنامه و کل ندارند. برای اشخاص حقیقی گروه سوم نیز بهتر می باشد که اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و همچنین اسناد خرید کالا، خدمات، دارایی و هزینه‌ها را نگهداری نمایند. به این نکته دقت کنید که که اظهارنامه ارائه شده در پایان خرداد ماه هر سال، تعیین کننده گروه‌بندی سال مالی بعد می باشد.

تکالیف مالیاتی و نکات مربوط به اشخاص حقیقی

کسب و کارهای حقیقی با توجه به ماهیت کسب و کارشان باید تا انتهای مهلت مقرر مالیات خود را بپردازند اما قبل از پرداخت مالیات می­بایست با توجه به رویدادهای مالی و فعالیت تجاری خود اظهارنامه مالیاتی را تهیه و تنظیم و تا پایان خرداد ماه تسلیم اداره امور مالیاتی نماید و بی توجهی به این امر می­تواند جرایم و مشکلاتی را برای آن شخص حقیقی به همراه داشته باشد.

• هر شخص حقیقی، می­بایست نسبت به نوع خود دفاتر مالیاتی موضوع تجارت خود  را از ابتدای سال مالی تا انتهای آن ثبت و بایگانی نماید.
• افراد حقیقی باید در آخر سال مالی مربوطه و در زمان قانونی مقرر که 31 خرداد ماه سال بعد می باشد، فرم­های مالی از قبیل ترازنامه یا خلاصه وضعیت درآمد و هزینه‌ها را برای مشخص شدن وضعیت مالیات خود به سازمان امور مالیاتی تسلیم نمایند.
• اگر آخرین مهلت قانونی ارسال اظهارنامه مالیاتی برابر با یک روز تعطیل رسمی باشد، اولین روز بعد از اتمام تعطیلات، روز نهایی برای ارسال اظهارنامه مالیاتی می باشد.
• صاحبان کسب و کار­های حقیقی ،مالیات خود را مطابق نرخ مندرج در ماده ۱۳۱ قانون مالیات­های مستقیم می­پردازند.
• اشخاص حقیقی تا چهار ماه بعد از شروع فعالیت فرصت دارند تا برای استفاده از تخفیفات مالیاتی، تسهیلات و معافیت‌ها، موارد را به اداره امور مالیاتی خود اعلام کنند.
• در صورت درخواست اداره امور مالیاتی مبنی بر تحویل دفاتر قانونی مودی به کارشناسان یا ممیزان مالیاتی؛ اشخاص حقیقی باید به ارائه دفاتر به سازمان امور مالیاتی اقدام نمایند.
• اشخاص حقیقی باید آدرس محل سکونت را به اداره مالیات ارائه نمایند.

هزینه ­های قابل قبول مالیاتی مطابق ماده 147 و 148 ق.م.م

برای تعیین سود نهایی هر کسب و کار هزینه­های قابل قبول مالیاتی از درآمد مربوطه کسر می­شود و با توجه به سود نهایی مالیات مربوطه محاسبه می­شود. مطابق ماده ۱۴۷ قانون مالیات مستقیم، هزینه‌های قابل قبول و متکی به اسناد که مرتبط به آن کسب و کار در همان دوره مالی است را می‌توان از درآمد کسر کرد و به همین صورت سود را کاهش دهیم تا به سود خالص دست ­یابیم.

به این مورد هم توجه کنید که اگر اشخاص حقیقی طی ۳ سال از نظر پرداخت مالیات، خوش‌حساب باشند، جایزه خوش حسابی به آن­ها تعلق می­گیرد. در ادامه برخی از هزینه‌هایی که بر اساس ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، برای اداره امور مالیاتی مقبول است را  مورد بررسی قرار می­دهیم:

• قیمت خرید کالا، مواد مصرفی یا خدمات فروخته شده
• هزینه و حقوق استخدامی کارکنان
• پرداخت حق بیمه
• هزینه‌های آموزشی و پژوهشی
• هزینه‌های جبران خسارات خارج از پوشش بیمه
• هزینه‌های رفاهی، فرهنگی و ورزشی کارکنان
• اجاره بهای محل کسب و کار
• هزینه اجاره ماشین‌آلات و تجهیزات
• هزینه‌های برق، آب، تلفن و سوخت

نحوه محاسبه مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی

مالیات اشخاص حقیقی به توجه به نرخ­های پلکانی مندرج در ماده 131 قانون مالیات­های مستقیم محاسبه می­شود. این نرخ­ها بر اساس درآمد مشمول مالیات( یا همان سود خالص) به ترتیب ۱۵، ۲۰ و ۲۵ درصد می­باشند.

• تا ۵۰ میلیون تومان اول 15% درآمد مشمول مالیات
• ۵۰ میلیون تومان الی 100 میلیون تومان( یعنی 50 میلیون تومان دوم ) 20 % درآمد مشمول مالیات
• از 100 میلیون تومان به بالا 25% درآمد مشمول مالیات

در سال 1400 معافیت درآمد خالص سالانه اشخاص حقیقی موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات­های مستقیم معادل مبلغ ۳۶ میلیون تومان است. سپس مالیات مربوطه با توجه به بقیه درآمد مشمول مالیات یا همان سود بعد از اعمال معافیت براساس نرخ‌های ماده 131 ق.م.م مشخص می‌شود. شما با ثبت نام و ورود به سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور می­توانید به سابقه پرونده مالیاتی خود دسترسی داشته باشید و از همین سامانه می­توانید از مقدار بدهی مالیاتی خود آگاهی کسب کنید.

با توجه به مطالب بیان شده و بررسی قوانین مالیاتی فهمیدیم که همه اشخاص حقیقی که درآمد کسب می کنند مکلف به پرداخت مالیات می باشند مگر اینکه با توجه به نوع فعالیت مشمول معافیت های مالیاتی باشند. همه اشخاص حقیقی که مالیات پرداخت می کنند و یا مشمول پرداخت مالیات نیستند باید تکالیف مالیاتی خود را انجام دهند و معافیت های مالیاتی در گرو انجام تکالیف مالیاتی می باشد.

در این مطلب به نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی را مرور کردیم. برای دریافت مشاوره مالیاتی یا داشتن یک مشاور مالیاتی در کنار کسب و کار خود، تنظیم اظهارنامه، گزارش‌ فصلی، تهیه لیست بیمه و مالیات حقوق ماهیانه با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید. ما نحوه محاسبه مالیات و نکات آن بیان کردیم و اگر شما برای کسب اطلاعات بیشتر نیازمند کارشناس مالیاتی هستید و به حضور یک مشاور در کنار خود جهت مدیریت مالی و مالیاتی نیاز دارید با کارشناسان ما تماس بگیرید تا عملکردی مناسب برای مجموعه خود از نظر مالی و مالیاتی رقم بزنید.