ابلاغ و رسیدگی مالیاتی

نحوه ابلاغ مالیاتی

نخستین و البته مهم‌ترین سوالی که در بدو رسیدگی باید مطرح شود، این است: «نحوه ابلاغ مالیاتی به چه صورتی باید باشد؟».

شایان ذکر است، نحوه ابلاغ تا پایان فرایند دادرسی مالیاتی، می‌تواند نتیجه‌ مطلوب و مورد نظر را برای شما به بار بیاورد. در این رابطه باید متذکر شوم، حضور در جلسه رسیدگی به صورت میدانی (در محل فعالیت مؤدی) یا رسیدگی به صورت اداری (در سازمان امور مالیاتی) انجام می‌شود، اما فرایند ابلاغ یا مطلع کردن مؤدی الزاماً منطبق بر قاعده فقهی «قبح‌ عقاب ‌بلا بیان» صورت می‌گیرد. با این رویکرد می‌توان گفت فرایند ابلاغ جوانب حائز اهمیتی دارد که توجه به آنها می‌تواند نتیجه رسیدگی یا آرای صادره را به نفع شما تغییر بدهد. امروزه با اینکه شکل ابلاغ مبتنی بر شرایط دولت الکترونیک تغییر کرده است، هنوز هم پرونده‌هایی وجود دارد که فرایند ابلاغ الکترونیک برای آنها فعال نشده یا پرونده غیرفعال شده است و مجری قانون بر همین اساس می‌تواند به دو شکل قانونی یا واقعی، مواردی همچون تاریخ دعوت، برگ تشخیص و روز رسیدگی را به اطلاع مؤدی برساند.

ابلاغ قانونی به چه شکل است؟

قبل از پاسخ این سوال که ابلاغ قانونی به چه شکل است، باید به این نکته توجه داشته باشیم که فرایند ابلاغ در گروه قوانین شکلی دسته‌بندی می‌شود؛ ابلاغ قانونی به شرایطی اطلاق می‌گردد که در صورت استنکاف از دریافت ابلاغیه یا عدم حضور مؤدی، در دو نسخه تنظیم می‌شود و با درج نحوه اطلاع‌رسانی، از جمله استنکاف یا عدم حضور مؤدی در ابلاغیه، یک نسخه از آن الزاماً به محل آدرس قانونی مؤدی الصاق می‌گردد. چنانچه اوراق مالیاتی به منظور اطلاع‌رسانی به مؤدی در روزنامه‌های کثیرالانتشار درج شود نیز ابلاغ در گروه ابلاغ قانونی قرار می‌گیرد. نکته حائز اهمیت در ابلاغ قانونی، اعتراض به اوراق مالیاتی است که در ابلاغ قانونی (به واسطه‌ی عدم اطلاع مؤدی) در صورت عدم مراجعه و در نتیجه عدم اعتراض مؤدی ظرف 30 روز نزد ممیز کل، مؤدی در حکم معترض به برگ تشخیص مالیات شناخته می‌شود و پرونده برای رسیدگی به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده خواهد شد.

نکته‌ای که در اینجا باید در نظر داشته باشید این است که در صورت تنظیم لایحه دفاعیه مناسب و تقدیم آن به ممیز کل مالیاتی، شرایط مطلوب‌تری برای شما به وجود خواهد آمد که دلایل آن در مقاله‌ی «دادرسی مالیاتی» به‌صورت مفصل مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مفهوم ابلاغ در لغت چیست؟

مفهوم ابلاغ در لغت یا فرهنگ لغت فارسی عمید یا واژگانی آیین دادرسی مدنی به معنی رساندن نامه یا پیام به کسی (اعم از شخصیت حقیقی یا شخصیت حقوقی) و در علم حقوق، به مفهوم رساندن نامه‌های قضایی به گیرنده به‌وسیلۀ مأمور ابلاغ است.

ابلاغ واقعی به چه شکل است؟

در ابتدا بهتر است به این نکته توجه داشته باشیم که فرایند ابلاغ در گروه قوانین شکلی دسته‌بندی می‌شود. ابلاغ واقعی به شرایطی اطلاق می‌شود که مفهوم ابلاغ در لغت صورت پذیرفته باشد. به این معنی که پیام یا نامه توسط مؤدی، بستگان (باید بلاغت و رابطه‌ی قانونی گیرنده دعوت‌نامه محرز بشود) یا توسط دارندگان امضای مجاز در واحد تجاری دریافت شده باشد. در نتیجه ابلاغیه در دو نسخه تنظیم و با درجه نام و نام خانوادگی، سِمت یا نسبت با مؤدی (حسب مورد) و درج تاریخ به‌علاوه امضا در دو نسخه تنظیم و یک نسخه آن به امضاکننده تحویل داده می‌شود. به‌عبارتی ابلاغ واقعی شکلی از اطلاع‌رسانی است که واقع شده است.

مفهوم قاعده قبح عقاب بلا بیان

این فرهنگ در میام مردم جا افتاده است که اگر کسی بدون اطلاع صاحب‌خانه به مهمانی برود، صورت ناخوشایندی دارد؛ ناخوشایند از این نظر که ممکن است میزبان حضور نداشته یا آمادگی پذیرایی نداشته باشد. این مهم در خصوص مفاهیم فقهی نیز صادق است که در قالب مفهوم قاعده «قبح عقاب بلا بیان» طرح و بررسی می‌گردد؛ به‌عبارتی، کیفر کردن شخص، با این مبنا که تکلیف به وی نرسیده، در نزد عقل زشت و ناپسند است.

شرایط ابلاغ مالیاتی به چه صورت است؟

از مهم‌ترین شرایط ابلاغ، متن صریح ماده 445 آئین دادرسی مدنی است که اشعار می‌دارد: روز ابلاغ و اعلام و همچنین روز اقدام جزء مهلت قانونی محسوب نمی‌گردد. مبتنی بر ماده 445 آئین دادرسی مدنی می‌توانیم رفتار مالیاتی خود را تعریف ‌کنیم که به چند مورد آن به صورت نمونه اشاره می‌کنیم:

• در خصوص مراجعه برای رسیدگی پرونده مالیاتی، فاصله ابلاغ تا مراجعه نباید کمتر از 7 و بیشتر از 15 روز باشد. در صورت درخواست مؤدی و موافقت مسئول حسابرسی، مهلت مزبور تا 10 روز از تاریخِ تعیین شده قابل افزایش خواهد بود. به عنوان مثال، اگر تاریخ ابلاغ رسیدگی 10/10/1401 باشد و مهلت ما از روز 11 تا 17 بهمن باشد، مسئول رسیدگی می‌بایست روز 18 بهمن به محل قانونی واحد تجاری مراجعه ‌نماید. این در حالی ‌است که در صورت تعطیلی روز 18 بهمن، این تاریخ به اولین روز رسمی بعد از 18 بهمن موکول می‌گردد.
• در خصوص برگ تشخیص نیز چنانچه ابلاغ برگ تشخیص در تاریخ 15مهرماه به اطلاع مؤدی رسیده باشد، مؤدی می‌تواند حداکثر تا پایان وقت اداری روز 16 آبان‌ماه اعتراض خود را به صورت کتبی تسلیم نماید؛ زیرا روز 15 مهر و 16 آبان‌ که روزهای ابلاغ به مؤدی و اقدام از طرف وی است، جزء مدت محسوب نمی‌شود و درصورتی‌که روز 16 آبان مصادف با تعطیل ادارات باشد و روز 17 آبان ادارات دایر باشند، مؤدیان می‌توانند تا پایان وقت اداری 17 آبان اعتراض کتبی خود را نزد مسئول مربوطه تسلیم و ثبت نمایند.

ابلاغ الکترونیک

سوال حائز اهمیت این است که علی‌رغم پایه‌ریزی ساختارهای دولت الکترونیک که مبنایی برای ابلاغ الکترونیک نیز بر همین اساس ایجاد شده است، آیا ابلاغ الکترونیک در قانون ملاک اعتبار و قطعیت در اطلاع‌رسانی به مؤدیان را دارد؟ در پاسخ به این سوال باید در نظر بگیریم که ابلاغ الکترونیک به چه نحوی انجام می‌شود. در پاسخ به نحوه ابلاغ الکترونیک به دستگاه‌های الکترونیکی می‌رسیم که مقصد ابلاغ الکترونیک هستند. بر همین اساس، این امکان وجود دارد که ابلاغ الکترونیک به دلایل بسیار زیادی به دست مؤدیان نرسد. در نتیجه ابلاغ الکترونیک نیز در زمره‌ی ابلاغ قانونی قرار می‌گیرد که ملاک اتکا برای مجری قانون نیست.

قوانین ماهوی و شکلی چیست؟

برای توضیح این قوانین ضمن یک مثال می‌توان گفت که شما برای آموزش رانندگی در ابتدا با نحوه تنظیم آینه‌ها آشنا می‌شوید تا دید صحیحی نسبت به اطراف خود داشته باشید. همچنین است آشنایی با ماهیت و نحوه اجرای قانون که به شما کمک می‌کند تا در مواجهه با نهادهای قضایی و شبه قضایی، از جمله ارکان سازمان امور مالیاتی، رفتار یا عملکرد بهتری داشته باشید.

در این رابطه با مفاهیمی از جمله قوانین ماهوی و شکلی به عنوان دو رکن قانونی مواجه می‌شویم. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که قوانین ماهوی و شکلی چیست و چه کارکردی برای مؤدیان دارد؟ قوانین شکلی مربوط به نحوه‌ی اجرا و رعایت متن قانون است؛ به‌عبارتی رعایت متن صریح قانون جزء قوانین شکلی طبقه‌بندی می‌شود و قوانین ماهوی مربوط به رعایت حق قانونی مؤدیان است؛ یا به‌عبارتی دیگر، قوانین ماهوی در طیف وسیعی از تفسیر و حقوق مدنی اشخاص حقیقی یا حقوقی طبقه‌بندی می‌گردد. بر همین اساس، در نظر داشته باشید که قوانین شکلی و ماهوی در تمام فرایند دادرسی به‌عنوان مبنایی برای رسیدگی و نحوه اعتراض مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تفاوت احضاریه یا اخطاریه؟

در قانون، برگه‌ای که از طرف دادگاه توسط مأمور ابلاغ آورده می‌شود، «اخطاریه» نام دارد. اخطاریه بیشتر برای یادآوری زمان یا امری به افراد است و بیشتر در امور مدنی کاربرد دارد.

اما احضاریه در مواردی است که دستور جنبه امری دارد و باید حضور پیدا کنید و اگر از دستور دادگاه سرپیچی کنید، دستور جلب شما صادر خواهد شد.

چطور می‌توان نحوه رسیدگی مالیاتی را تغییر داد؟

پاسخ به این سوال را باید با توجه به شکلی بودن ابلاغ مورد بررسی قرار داد. اما در صورتی‌که تشريفات آن رعايت نشود و مؤدی به مفاد آن عمل نمایيد، ابلاغ به‌عمل‌آمده معتبر است. (مگر در موارد استثنا همچون مهلت رسیدگی اولیه به پرونده مالیاتی مؤدیان)

یکی از مهم‌ترین مسائل در قوانین مالی کشور، موضوع ابلاغ اوراق مالیاتی است. اوراق مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی کشور صادر می‌شود و در اختیار مودی قرار می‌گیرد. اطلاع داشتن از نکات پیرامون مبحث ابلاغ برگه‌های مالیاتی از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ به همین دلیل قصد داریم در مقاله پیش رو شما را با این مفهوم بیشتر آشنا کنیم و در ادامه نحوه مشاهده ابلاغ الکترونیک مالیاتی را نیز بررسی خواهیم کرد. اگر مودی مالیاتی یا حسابدار واحدهای اقتصادی هستید، ادامه این مطلب را به‌هیچ‌عنوان از دست ندهید.

منظور از ابلاغ اوراق مالیاتی چیست؟

ابلاغ اوراق مالیاتی به فرایندی گفته می‌شود که طی آن سازمان امور مالیاتی کشور بعد از بررسی اطلاعات اظهارشده توسط مودی در اظهارنامه مالیاتی و تطبیق آن‌ها با اطلاعات به‌دست‌آمده از سایر منابع، مالیات تشخیصی را تعیین کرده و طی نامه‌ای تحت‌عنوان برگه ابلاغ مالیاتی برای مودی ارسال می‌کند. پس از ابلاغ برگه مالیاتی، مودی ظرف مهلت خاصی از تاریخ ابلاغ حق اعتراض یا هرگونه اقدام قانونی نسبت به برگه تشخیص مالیات را دارد و پس از انقضای آن تاریخ، حق قانونی مودی ساقط خواهد شد.

به بیان دقیق‌تر، منظور از ابلاغ اوراق مالیاتی، اطلاع دادن برگه‌های مالیاتی، نظیر برگه تشخیص مالیات، آرای مراجع حل اختلاف مالیاتی و اجراییه‌های مالیاتی به مودی از طریق روش‌های قانونی است. مودیان مالیاتی علاوه‌بر اینکه باید بدانند اظهارنامه مالیاتی چیست و در موعد مقرر نسبت به تسلیم آن به اداره مالیات اقدام کنند، باید با نحوه دریافت انواع برگه‌های مالیاتی نیز آشنایی داشته باشند. در ادامه درباره این روش‌ها بیشتر توضیح خواهیم داد.

انواع روش‌های ابلاغ اوراق مالیاتی؛ دو دسته‌بندی متفاوت

ابلاغ اوراق مالیاتی به مودیان به ۲ روش فیزیکی و الکترونیکی انجام می‌شود. در ادامه هر کدام از این روش‌ها و جزئیات مربوط به نحوه دریافت آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

ابلاغ الکترونیکی اوراق مالیاتی؛ ارسال فرم الکترونیکی برای مودیان

در روش ابلاغ الکترونیکی اوراق مالیاتی، ابلاغیه به‌صورت یک فرم الکترونیکی توسط سازمان امور مالیاتی صادر شده و در کارتابل ابلاغ الکترونیکی مودی در سامانه قرار می‌گیرد. به‌این‌ترتیب، مودیان مالیاتی باید با نحوه مشاهده ابلاغ الکترونیک مالیاتی آشنایی داشته باشند تا با مراجعه به سایت، برگه ابلاغ الکترونیکی را دریافت کنند و از مفاد آن مطلع شوند.

سامانه ابلاغ اوراق مالیاتی بخشی از درگاه ملی خدمات مالیات بوده که مودیان با وارد شدن به حساب خود در این سامانه می‌توانند برگه ابلاغ الکترونیکی را مشاهده کنند. برای ورود به سامانه مودیان مالیاتی نیز باید از طریق همین درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی اقدام کرد. از طریق سامانه مودیان، افراد مشمول پرداخت مالیات می‌توانند صورتحساب الکترونیکی خود را ارسال و پرونده مالیاتی‌شان را مشاهده کنند.

ابلاغ فیزیکی اوراق مالیاتی؛ تحویل فرم کاغذی به مودی یا خویشاوندان

در ابلاغ اوراق مالیاتی به روش فیزیکی، منظور آن است که برگه ابلاغیه توسط سازمان امور مالیاتی در قالب فرم کاغذی به مودی یا یکی از اشخاص مجاز تحویل داده شود. مطابق با قانون مالیات های مستقیم ابلاغ فیزیکی اوراق مالیاتی به ۳ روش زیر انجام می‌شود:

• تحویل ابلاغیه به مودی یا خویشاوندان و خدمه او در آدرس اقامتگاه مودی
• ابلاغ اوراق به مودی توسط مامور پست
• ابلاغ اوراق از طریق انتشار آن در روزنامه‌های کثیرالانتشار حوزه اداره مالیاتی محل

علاوه‌بر این، تقسیم‌بندی ابلاغ برگه‌های مالیاتی به دو نوع ابلاغ واقعی و قانونی نیز انجام می‌شود. منظور از ابلاغ واقعی برگه‌های مالیاتی آن است که در روش فیزیکی، برگه به مودی تحویل داده شود و در روش الکترونیکی، مودی ظرف مدت ۲۰ روز از زمان بارگذاری ابلاغیه در حساب کاربری با ورود به سامانه، ابلاغیه را مشاهده کند. هم‌زمان با صدور و بارگذاری اوراق مالیاتی در سامانه، یک پیامک اطلاع‌رسانی نیز برای مودی ارسال می‌شود؛ بنابراین مودیان باید به پیامک‌های ارسالی سازمان توجه ویژه‌ای داشته باشند.

در ابلاغ قانونی، در روش فیزیکی برگه ابلاغیه به افرادی جز خود مودی تحویل داده شده یا در محل نصب یا در روزنامه منتشر می‌شود؛ ابلاغ قانونی در روش الکترونیکی نیز اینطور بیان می‌شود که پس از ۲۰ روز و مشاهده نشدن ابلاغیه توسط مودی، در روز ۲۱ ابلاغ از نوع قانونی خواهد بود. اگر روز بیست و یکم با تعطیلات رسمی یا عمومی مصادف شود، اولین روز بعد از آن به‌عنوان روز ابلاغ قانونی در نظر گرفته خواهد شد.

بررسی روش ابلاغ الکترونیکی اوراق مالیاتی

در روش ابلاغ الکترونیکی اوراق مالیاتی، برگه تشخیص مالیات، رای هیات‌های حل اختلاف یا هر یک از اوراق مالیاتی دیگر توسط ممیز مالیاتی در کارتابل ابلاغ الکترونیکی مودی قرار می‌گیرد. بعد از قرار گرفتن برگه ابلاغ الکترونیکی در سامانه، سازمان امور مالیاتی با ارسال پیامک این موضوع را به مودی اطلاع می‌دهد تا او در مدت زمان قانونی برای دریافت و مشاهده آن ابلاغیه اقدام کند.

علاوه‌بر این که اوراق مالیاتی در درگاه ملی خدمات الکترونیک بارگذاری می‌شود، صاحبان مشاغل و مودیان مالیاتی می‌توانند برای دریافت شناسه یکتای مالیاتی به منظور ارسال صورتحساب الکترونیکی نیز به این سامانه با نشانی اینترنتی my.tax.gov.ir مراجعه کنند. در ادامه نحوه مشاهده ابلاغ الکترونیک مالیاتی در سامانه مزبور را بررسی می‌کنیم.

نحوه مشاهده ابلاغ الکترونیک مالیاتی در درگاه ملی خدمات الکترونیک

قابل توجه اعضای محترم سازمان
جهت مشاهده برگه‌های مالیاتی قرار داده شده در کارتابل ابلاغ الکترونیکی شما (با دریافت پیامک مالیاتی مبنی بر قرار گرفتن برگه مالیاتی در کارتابل ابلاغ الکترونیکی شما) به یکی از نشانی‌های زیر مراجعه نمایید:

با استفاده از نام کاربری و رمز عبور خود به پرتال ثبت‌نام و خدمات جامع الکترونیک مالیاتی وارد شوید.
گزینه ابلاغ الکترونیک از نوار سمت راست صفحه را انتخاب نمایید.
لیست برگه‌ها از زیر منوی باز شده را انتخاب نمایید.
برگه‌های ابلاغ الکترونیک بارگذاری شده را مشاهده می‌کنید.
با کلیک بر روی هر یک از برگه‌ها، برگه مالیاتی مورد نظر رویت و ابلاغ شده تلقی می‌گردد.
یادتان باشد، با رویت برخی برگه‌های مالیاتی همچون برگ تشخیص/ مطالبه مالیات و یا برگ رای هیات حل اختلاف بدوی، فرصت اعتراض به این نوع از برگه‌های مالیاتی سپری نشود.

نحوه ی ورود برای دیدن ابلاغ مالیاتی

• اولین مرحله، ورود به سامانه الکترونیکی مالیاتی یا همان درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی به آدرس my.tax.gov.ir است. در این مرحله مودی مالیاتی باید با وارد کردن کد ملی، کلمه عبور و تصویر امنیتی وارد سامانه شود. مودیان مالیاتی برای تسلیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده نیز باید از طریق این سامانه اقدام کنند.
• در مرحله بعدی یک رمز یکبار مصرف ۶ رقمی به شماره همراه مودی پیامک شده که با استفاده از آن می‌تواند وارد سامانه شود.
• بعد از ورود به سامانه الکترونیکی مالیاتی، باید از منوی سمت راست گزینه کارتابل ابلاغ الکترونیک را انتخاب کنند.

در این قسمت هرچه برگه ابلاغ الکترونیکی برای مودی ارسال شده باشد، قابل‌مشاهده است. با کلیک کردن روی گزینه نمایش برگ ابلاغ، می‌توان اوراق مالیاتی را مشاهده و دریافت کرد.

مراحل ابلاغ و نحوه دریافت اوراق مالیاتی در روش فیزیکی

نحوه ابلاغ اوراق مالیاتی و دریافت آن در روش فیزیکی، مطابق با مقررات فصل هشتم قانون مالیات‌های مستقیم در مواد ۲۰۳ به بعد آن انجام می‌شود. در ادامه این مراحل را بیشتر توضیح می‌دهیم.

• در مرحله اول، ورقه کاغذی ابلاغ در محل سکونت مودی به وی ابلاغ شده و مامور ابلاغ در نسخه دوم ابلاغیه از او رسید دریافت می‌کند. درصورتی‌که مودی در محل حضور نداشته باشد، ابلاغیه به یکی از خویشاوندان یا خدمه وی تحویل داده می‌شود.
• اگر هیچ کدام از افراد نام‌برده‌شده در محل حضور نداشته باشند یا از دریافت و مشاهده ابلاغیه امتناع کنند، مامور نسخه اول را در محل چسبانده و این موضوع را در نسخه دوم صورت‌جلسه می‌کند.
• علاوه‌بر ابلاغ توسط مامور ابلاغ مالیات، ابلاغ اوراق مالیاتی از طریق پست سفارشی هم انجام می‌شود. مراحل ابلاغ برگه‌های مالیاتی توسط پست نیز مانند روند ابلاغ توسط مامور مالیاتی است.

درصورتی‌که آدرس مشخص یا صحیحی از مودی در اداره مالیات وجود نداشته باشد، ابلاغ اوراق مالیاتی از طریق درج آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار حوزه امور مالیاتی مودی انجام می‌شود.

با فعال سازی ابلاغ الکترونیکی مالیاتی اوراق مالیاتی را از دست ندهید

در این مطلب درباره ابلاغ اوراق مالیاتی و نکات پیرامون آن صحبت کردیم. به مودیان مالیاتی پیشنهاد می‌کنیم برای رفع دغدغه عدم دریافت برگه‌های مالیاتی به روش فیزیکی، حتما نسبت به ثبت نام ابلاغ الکترونیکی مالیاتی در سامانه مربوطه اقدام کنند.

سوالات متداول

۱. ابلاغ اوراق مالیاتی به چه معناست؟

ابلاغ اوراق مالیاتی به معنی اطلاع دادن برگه‌های مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی به مودیان است. این برگه‌ها شامل برگه تشخیص و آرای هیات‌های حل اختلاف می‌شود.

۲. سامانه ابلاغ الکترونیک مالیاتی کدام است؟

برای دریافت برگه ابلاغ الکترونیکی باید وارد سامانه my.tax.gov.ir شوید و در قسمت کارتابل ابلاغ الکترونیکی نسبت به مشاهده اوراق مالیاتی ابلاغ‌شده اقدام کنید.

۳. ابلاغ برگه‌های مالیاتی به روش فیزیکی چگونه انجام می‌شود؟

در ابلاغ اوراق مالیاتی به روش فیزیکی، برگه‌ها به آدرس مودی ارسال شده و به خود شخص یا خویشاوندان و خدمه وی تحویل داده می‌شود. همچنین، در صورت وجود نداشتن آدرس مودی در اداره مالیات، ابلاغیه در روزنامه‌های کثیرالانتشار درج خواهد شد.